Америка-Азия телдәре араһында параллелдәр

Ватандаш журналы, № 9 (йылы онотолған). 142 – 145-се биттәр.
Төрлө ил ғалимдары кешенең Америка ҡитғаһына тәү башлап бынан 20-30 мең йылдар элек барып урынлашыуын асыҡлау өлкәһендә ҙур эш башҡарҙы. Улар араһында иң мөһиме — индеецтар менән Азия халыҡтар араһында бөтә яҡтан сағыштырма параллелдәр үткәреү. Был сағыштырмалар бик мөһим һөҙөмтәләргә нигеҙ бирә.
Мәҡәләлә Америка һәм Азия телдәре араһында параллелдәргә миҫалдар килтерелә. Был параллелдәр бик ҡыҙыҡлы. Һәм уйланырға мәжбүр итә. Мәҫәлән, Көньяҡ Америкалағы чон теленең hul «ут, утын» һүҙе, бәлки, беҙҙең көл, онотолған күл таяҡ (сөрәкәй уйыны беҙҙең яҡта күлей исеме аҫтында йөрөй), ҡол (ҡолға һүҙендә) һүҙҙәренә ҡәрҙәштер. Шулай уҡ, әйтәйек, Австралия телдәрендәге yal «сәс» беҙҙең йал (аттың сәсе) һүҙенә тулыһынса тап килә. Был һүҙҙәр беҙҙең үәл, шәл, күл (күлдәк һүҙендә), ҡал/көл (ҡалпаҡ, көләпәрә һүҙҙәрендә) һүҙҙәре менән бер семантик ояға ҡарай тигән фекерҙәмен. Шуға ла авторҙың башҡорт телендә, алда телгә алынған Австралия аборигендары телендә лә «ял» һүҙе сәс мәғәнәһендә ҡулланыла. Әлбиттә, был ике халыҡтың ҡәрҙәшлеге хаҡында һөйләмәй. .һүҙҙәрҙең оҡшашлығын беҙ осраҡлы оҡшашлыҡ тип тә әйтә алабыҙ тигән позицияһы менән килешеүе ауыр.
Мәҡәлә тел тарихы менән ҡыҙыҡһыныусыларға тәғәйенләнә.